Column 4: Kaarsjes in De Baarsjes

(De columns in CV/Koers verschenen in 2008-2009)

Sinds twee jaar volgen we in de Jeruzalemkerk een missionair tweesporenbeleid. Het eerste spoor zetten we uit vanuit ons missionair-diaconale project in wijkgebouw Westerwijk (hierover schreef ik de vorige keer), het tweede spoor proberen we uit te zetten vanuit het kerkgebouw.  Maar waar begin je dan?  Al zoekend groeiden we in de overtuiging  dat het allereerst zou moeten gaan om activiteiten in het kerkgebouw die mensen over de drempel kunnen brengen. En één van de momenten dat dit zou kunnen is natuurlijk het Kerstfeest.

Nu had ik in Gouda een mooie ervaring opgedaan met de kerstnachtdienst. De kerstnachtdienst oude stijl was aan het verlopen en dus besloten we om een heel nieuw concept te beproeven. In kernwoorden:  veel kaarslicht, goede preek, verrassende eigentijdse elementen en PR  naar alle Gouwenaars dat de St. Janskerk op kerstavond  het hart van Gouda is. Binnen twee jaar waren er twee diensten nodig en kwam er heel veel in beweging. Dus ik dacht: zou dit in De Baarsjes ook kunnen?  De kerk is prachtig, hij ligt aan een mooi plein en waarom zou de Jeruzalemkerk op kerstavond niet het hart van De Baarsjes kunnen worden?  We besloten het gewoon te proberen en namen een risico: we bedachten een naam –Kaarsjes in De Baarsjes- , maakten een mooie flyer die we huis-aan-huis bezorgden en verder keken we hoe ver we konden komen met een sfeervolle, zinvolle en eigentijdse dienst. Het was hard werken (en veel bidden) en soms dacht ik: we overspelen onze hand, maar op kerstavond waren we  er klaar voor:  de kaarsjes brandden, de beamers straalden, de muziek  was prachtig en de preek was volgens mij ook wel ok.

En wat we hoopten gebeurde: de mensen kwamen.  Zoveel, dat voor het eerst in 25 jaar de galerijen weer open moesten! Verschillende gemeenteleden hebben daar jaren om gebeden . Wie waren er ? Natuurlijk gemeenteleden,  met hun familie, maar ook veel mensen uit de buurt. Ik sprak verschillende rooms-katholieke buurtbewoners, van wie de kerk inmiddels gesloten was. Ze waren diep ontroerd dat ze weer in De Baarsjes naar de kerk konden.  Later hoorden we, dat velen graag hadden willen komen maar het te laat hoorden.   En wat misschien nog wel belangrijker is:  Kaarsjes in De Baarsjes is nu al een begrip in de buurt, tot vreugde van bijvoorbeeld de stadsdeelraad.

Inmiddels zijn de voorbereidingen voor dit jaar in volle gang. Want vorig jaar was een geschenk dat we graag koesteren.

Column 3: Van missionair-diaconaal project tot gemeentevorming

(De columns in CV/Koers - nu De Nieuw Koers - verschenen in 2009-2009)

Zoals ik al eerder aangaf heeft de Jeruzalemkerk een missionair-diaconaal project in Westerwijk, het wijkbouw van de kerk. Ruim 10 jaar geleden is dat project –in samenwerking met de christelijke gereformeerde kerk De Bron en de IZB- begonnen als een antwoord op de noden in de buurt. Zoals ik al eerder schreef: de buurt kende, mede als gevolg van de instroom van veel nieuwe Nederlanders, een grote sociale nood en dus lag het voor de hand dáár missionair-diaconaal present te zijn.

Onder aanvoering van twee missionaire werkers –Nico van Splunter en Wilma Timmer- werd een veelheid aan activiteiten opgestart, vooral gericht op kinderen en jongeren. Met de kinderen en tieners van 4-17 jaar werd , met behulp van de Rock Solid-programma’s van Youth for Christ, geprobeerd een relatie op te bouwen waarin het Evangelie in woord en daad kan worden doorgegeven.  Tientallen vrijwilligers en stagiaires (bijvoorbeeld van de Christelijke Hogeschool Ede) hebben zich de jaren door ingezet om honderden kinderen en jongeren te bereiken.  Zo groeide Westerwijk uit tot een begrip in de buurt, waarbij de waardering en erkenning van bijvoorbeeld het stadsdeelbestuur met het jaar toenam.  En vooral tijdens de vieringen met Kerst en Pasen werd prachtig zichtbaar wat de vrucht van het werk was:  een zaal vol kinderen en ouders van allerlei achtergrond, etnisch en religieus. Westerwijk is een gebouw geworden waar mensen kunnen ‘Thuiskomen’ (de naam van het project).

In de loop van de tijd werd duidelijk, dat steeds meer jongeren én hun ouders Westerwijk als hun kerk beschouwden.  Steeds vaker kwamen er vragen of er ook Bijbelstudies voor de ouderen konden komen en misschien ook wel diensten. En zo groeide de overtuiging, dat hier wel eens een nieuwe gemeente zou kunnen ontstaan. Een overtuiging, die vanaf het moment dat deze in beleid werd vastgelegd steeds bevestigd werd. Om die kant op te groeien werden er op dinsdagavond maaltijden met Bijbelstudie en kinderprogramma georganiseerd. Al na een jaar kon een volgende stap worden gezet: een maandelijkse viering op zondag.  De eerste doopvragen dienden zich ook al aan en dus kunnen we in zekere zin al spreken van een kerk. Er moet nog veel gebeuren, maar wat er gebeurt is zeer bemoedigend.

Westerwijk begon als een project, geboren uit een roeping die gevoeld werd bij het zien van de nood in de buurt.  Door die roeping te volgen opende God deuren richting een nieuwe gemeente.  Ik geloof dat het zo werkt in Gods Koninkrijk.

Column 2: Eén missionaire roeping, twee sporen

(De columns in CV/Koers - De Nieuwe Koers - verschenen in 2008-2009)

Vijftien jaar geleden was De Baarsjes, de wijk waarin de Jeruzalemkerk staat, in veel opzichten op zijn Amsterdams gezegd een nebbish-buurt.  Veel woningen stonden er vervallen bij, er was veel sociale problematiek en je moest niet raar opkijken als iemand zomaar zijn afval uit het raam van de derde verdieping gooide. In die tijd groeide in de gemeente het verlangen een missionair-diaconaal project op te zetten. Vanuit ons wijkgebouw werd kinderwerk opgezet en in de loop van de jaren groeide dat uit tot wat het nu is: een herkenbaar en gewaardeerd project in de buurt.  Een volgende keer vertel ik daar meer over, maar nu alleen dit: dit werk ontstond vanuit de wisselwerking tussen de Bijbelse missionaire roeping en de specifieke context van dat moment.

Inmiddels is De Baarsjes, net als veel andere wijken binnen de ringweg, aan het veryuppen. Een deel van de huurwoningen wordt verkocht, voor snel stijgende prijzen, en de nieuwe bewoners zijn vaak jonge, hoogopgeleide mensen.  De gevolgen worden steeds zichtbaarder:  de buurt knapt op, de Amsterdamse School-gevels stralen weer en er komt hippe horeca, ook aan het plein van de kerk.  Je hoort steeds vaker dat mensen trots zijn op deze buurt.  Een bijzondere ontwikkeling.

Het laat zich raden, dat deze ontwikkelingen ook gevolgen hebben voor de wijze waarop we als Jeruzalemkerk present proberen te zijn in de buurt. Het missionair-diaconaal project is nog steeds heel relevant, maar daarnaast woont er inmiddels een heel andere doelgroep in de wijk. Mensen die welgesteld, creatief en cultureel geïnteresseerd zijn.  Een groep mensen die trouwens overeenkomt met een groeiend aantal leden van de Jeruzalemkerk.

Wat betekent dit voor het missionaire werk? Dat er opnieuw wisselwerking ontstaat tussen die deels nieuwe context en de missionaire roeping die we willen volgen. En dus  zijn we inmiddels een tweede spoor aan het uitzetten, met activiteiten die in en vanuit de in cultureel opzicht bijzondere Jeruzalemkerk plaatsvinden.  Zo hebben we vorig jaar aansluiting gezocht bij de door het stadsdeel georganiseerde Juni Kunstmaand, in een evenement dat het culturele leven in De Baarsjes moet stimuleren. Vorig jaar boden we alleen een podium, dit jaar zijn we veel proactiever op zoek gegaan naar een programma waarin kunst en geloof in gesprek raken.  Heel spannend is dat, maar ook vruchtbaar.

Als kerken in Nederland hebben we één en dezelfde missionaire roeping. Maar hoe het werk vorm krijgt hang helemaal af van de context. Het Evangelie is niet cultuurgebonden!

Column 1: Gods lange adem voor Amsterdam-West

(De columns in CV/Koers - nu Nieuwe Koers - verschenen in 2007 en 2008)

In dit blad wordt nogal wat aandacht besteed aan gemeentestichting in de stad. Terecht, want gemeentestichting blijkt een krachtige impuls te hebben gegeven aan het (missionair) kerk-zijn in steden als Amsterdam. Gelukkig zijn er echter ook  opnieuw kansen voor bestaande gemeenten zoals de Jeruzalemkerkgemeente . In september 2006 ben ik daar bevestigd als missionair-gemeentepredikant en in de komende maanden hoop ik enkele van mijn ervaringen te delen.

Eerst maar even kennismaken dus. De Jeruzalemkerk is een prachtig, monumentaal gebouw in de stijl van de Amsterdamse School, een door steeds meer Nederlanders zeer bewonderde bouwstijl. Dit kerkgebouw werd in de jaren twintig gebouwd, tegelijk met de nieuwe wijk die toen werd gebouwd: De Baarsjes, in Amsterdam-West. Deze kerk moest echt een kerk ván en ín de buurt worden, hetgeen zichtbaar werd gemaakt door het gebouw aan en deels in een huizenblok te bouwen. Dit huis van God moest dicht bij de mensen staan, een prachtige  visie dus.

Sinds de opening in 1929 kende de gemeente een bewogen geschiedenis, met als dieptepunt een moment begin jaren zeventig: een vervallen kerkgebouw en nauwelijks meer bezoekers. Sluiting van de kerk dreigde. Op dat moment besloot het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond dat er een doorstart gemaakt moest worden. Gemeentestichting avant la lettre, zeg ik vaak met een knipoog. Dit besluit is in de jaren die volgden rijk gezegend. Achtereenvolgens wisten ds. Van der Sluys en Van Andel zich geroepen in deze gemeente aan het werk te gaan, met geloof, hoop en veel liefde voor de stad. Een bloeitijd volgde, daarna weer een tijd van vergrijzing en vervolgens zette de laatste jaren de verjonging weer in. En in de twee jaar dat ik nu bezig ben, heeft de groei stevig doorgezet.

Ik vind het belangrijk om deze serie columns met een stukje geschiedenis te beginnen. De reden is deze: missionair kerk-zijn in Amsterdam is een dynamisch gebeuren, waarin we op creatieve manieren naar nieuwe wegen moeten zoeken. Dat doen we dan ook. Maar juist in die dynamiek is het ontzettend belangrijk om te beseffen, dat we het ook in de dynamiek van de stad moeten hebben van de trouw van God.  En die trouw van God werd weer weerspiegeld door mensen die ons voorgingen en die  trouw bleven aan de kerk in de stad. De Geest openbaart zich hier als Gods lange adem. Hij heeft blijkbaar nog plannen met dit plekje in West!