Galaten 1: 1-9 Comfort and Challenge

Het begon me de laatste tijd op te vallen dat in boeken en artikelen over geloof steeds vaker de uitdrukking 'comfort and challenge' werd gebruikt. Comfort and challenge, ik vertaal het maar even als 'geborgenheid en uitdaging'. 

Ik las de uitdrukking bijvoorbeeld in Oefenruimte van Sake Stoppels. In dit boek constateert Stoppels dat het voor kerken en gemeenten vaak heel lastig is om de balans tussen geborgenheid en uitdaging te bewaren. Nogal wat kerken hebben een cultuur gekregen die vooral is gericht op vertrouwdheid, warmte en laagdrempeligheid. Mensen kunnen zich snel thuis voelen, maar echt uitgedaagd om geestelijk te groeien worden ze er niet. Andere kerken dagen mensen juist enorm uit en stimuleren ze om vertrouwde grenzen over te gaan en uit de comfortzone te komen; maar zij lopen weer het gevaar dat mensen geen rust meer vinden in het geloof. 

In de Jeruzalemkerk zijn we sinds een jaar of 6 bezig een gemeenschap van leerlingen van Jezus te vormen. Discipelschap noemen we dat. In die 6 jaar zijn we vaak tegen de spanning 'comfort and challenge' aangelopen. Sommigen voelden zich eigenlijk niet voldoende uitgedaagd om te groeien als leerling van Jezus, terwijl anderen juist het gevoel hadden dat het wel een beetje minder mocht. Voor sommigen is de gemeente vooral de veilige thuishaven vanúit een hectische wereld, voor anderen de uitvalbasis voor het leven ín die wereld. 

Tijdens de gemeentedagen van de Jeruzalemkerk hadden we een gesprek over deze dingen. Toen ik op een bepaald moment de uitdrukking 'comfort and challenge' gebruikte bleek deze veel herkenning op te roepen en tijdens de rest van het weekend steeds terug te komen. Blijkbaar was er een snaar geraakt. Langzaam groeide het besef dat het goed zou zijn hier eens wat langer mee bezig te zijn. Uiteindelijk besloten we om er het jaarthema voor 2014/15 van te maken. 

Ik hoop van harte dat dit jaarthema ons zal helpen om een goede balans te vinden, zodat de Jeruzalemkerk meer en meer een plek zal zijn van comfort én challenge, geborgenheid én uitdaging. Volgens Sake Stoppels, die onze gemeente als een van de 10 voorbeelden noemt, slaat in de Jeruzalemkerk de balans duidelijk door naar de kant van comfort. Of dat zo is en wat dat dan betekent gaan we hopelijk ontdekken komen seizoen. Daar ligt in elk geval een uitdaging!

*In Paulus' brief aan de Galaten komt het thema comfort and challenge op een heel bepaalde manier ook steeds aan de orde. De kern van de brief wordt gevormd door de vraag wat genade nu eigenlijk betekent en of genade geen zorgeloze mensen maakt. Dat zit zo.

Volgens de eerste 5 verzen van deze brief gaat het in de genade die God ons bewijst om niets minder dan radicale bevrijding van zonde en kwaad. Genade is namelijk niets minder dan geborgenheid bij Jezus Christus, die, zoals we in vers 4 lezen, 'zichzelf gegeven heeft voor onze zonden om ons te bevrijden uit deze door het kwaad beheerste wereld.' Aan de ene kant zit hier de erkenning achter dat het kwaad zo diep in ons zit dat we er onszelf nooit van kunnen bevrijden. Als we onszelf moeten redden lopen we hopeloos vast. Maar Jezus heeft zichzelf voor ons overgeven. Vóór ons, staat er. Letterlijk: namens of in plaats van. Het offer dat Jezus bracht was plaatsvervangend en daarom is het een reddend offer. Hij deed wat wij niet konden opbrengen en niet voor elkaar kunnen krijgen. Tim Keller beschrijft het zo: 'Jezus deed alles wat wij hadden móeten doen, in onze plaats, dus als hij onze redder wordt, zijn wij volkomen vrij van straf en veroordeling.'

En God de Vader, zegt Paulus in het vers ervoor, heeft dit offer aanvaard als meer dan voldoende. Dat blijkt uit twee dingen. Volgens vers 1 blijkt het uit het feit dat God Jezus opwekte uit de dood. Maar het blijkt ook hieruit dat God ieder die zich aan Jezus Christus toevertrouwt 'genade en vrede' geeft (vers 3). Genade en vrede, dat is in de bijbel de diepste uitdrukking voor een leven in geborgenheid, in comfort dus. Genade en vrede door het bijzondere offer van Jezus.

*Comfort, geborgenheid, is volgens deze paar verzen dus dat je je leven gered weet door wat Jezus voor je deed. Daar gaan we het de komende weken zeker nog vaker over hebben, maar op deze startzondag stel ik de simpele vraag: is het ook onze overtuiging dat we door Jezus in genade en vrede geborgen mogen zijn? Dat lijkt misschien een overbodige vraag, maar dat is het niet. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat je jezelf zo slecht en zondig voelt dat je denkt: die genade en vrede kunnen nooit voor mij gelden. Het kan ook zo zijn dat je zo gewend bent je eigen boontjes te doppen dat je het gewoon moeilijk vindt om te geloven dat een ander dat voor jou zou willen doen. Of het kan simpelweg zo zijn dat het niet voelt, die genade en de vrede en dat je daarom je twijfels hebt. Dus daarom die vraag: hoe geborgen weet en voel je je? Maar ik zeg er meteen wel bij: je mág echt geloven, dat als je gelooft in Jezus, je geborgen bent, in leven en dood.

*Nu voelen we allemaal wel aan dat het idee wat de apostel over genade heeft nogal radicaal is. Het is nogal wat om te geloven dat je op grond van wat een ander voor je gedaan heeft helemaal vrij zou zijn van het kwaad. In elk geval roept dat de vraag op: ja, maar moeten wij dan niets meer doen? Worden wij dan nergens meer toe uitgedaagd? Word je daar niet ontzettend lui en zorgeloos van?

Dat was een vraag die in elk geval in de dagen van Paulus veelvuldig gesteld werd, met name door christenen met een joodse achtergrond. Zij kwamen natuurlijk uit een achtergrond waarin het dóen, het doen van de Thora, van levensbelang was. En zij konden zich niet goed voorstellen dat christenzijn zou betekenen dat die Thora, die gehoorzaamheid, voortaan geen rol meer zou spelen. En dus begonnen zij hun medegelovigen uit te dagen om allerlei onderdelen van die wet (of van de joodse traditie) toch weer heel serieus te nemen. Je moet dan bijvoorbeeld denken aan dingen als besnijdenis, het houden van bepaalde feestdagen, voedselwetten, dat soort dingen. En eerlijk is eerlijk: het waren wel mensen die het geloof serieus namen, die op die manier geloofden te zullen groeien in het geloof. Het waren mensen die de challenge-kant van het geloof heel serieus namen.

En toch maakt Paulus gehakt van hun streven. Hij wordt er zelfs woedend over. Waarom? Omdat hij ervan overtuigd is dat dit tot moralisme zal leiden en de gemeente uiteindelijk het zicht op Gods genade zal ontnemen. Wat hier verkondigd wordt is een ánder evangelie, zegt hij vers 6 en 7, maar eigenlijk ís het geen evangelie, want je raakt er het zich op Christus door kwijt. Paulus is zo boos dat hij de valse predikers zelfs vervloekt.

*Al met al een heftig begin van deze brief, maar ik moet zeggen dat ik er wel blij mee ben. Nee, niet met die vervloekingen - dat laat ik liever aan collega Rikko Voorberg over, die schreef NRC Next dat we in de kerk meer moeten vloeken :). Nee, ik ben blij met de waarschuwing dat het zoeken naar uitdagingen in geloof en discipelschap heel gemakkelijk tot moralisme en wetticisme kunnen leiden. Ik ken verschillende boeken over discipelschap die naar mijn gevoel echt in die hoek zitten. Dat is waar we het komende seizoen in elk geval voor moeten waken, dat we onzelf en elkaar niet opzadelen met uitdagingen die de genade verduisteren.

Positiever gezegd: we zullen in het komende seizoen moeten ontdekken hoe we kunnen groeien in genade. Hoe we dus op een genadige manier uitgedaagd worden om uit onze comfortzone te komen. het gaat hier dus om de goede balans tussen geborgenheid én uitdaging, comfort ánd challenge.

Die balans is mogelijk wanneer we al ons vertrouwen stellen op Christus, die alles voor ons gedaan heeft wat wij niet konden. Bij hem mag je je geborgen weten, voor eeuwig en altijd, met al je tekorten en zonden. Maar juist vanuit die geborgenheid zal hij je aansporen om te veranderen en je leven te vernieuwen. En een nieuwe leven betekent dan dat 'Christus in je gestalte krijgt', zoals Paulus dat in hst. 4 zal noemen.

Zo gaan we vandaag beginnen aan een seizoen waarin comfort and challenge centraal zullen staan. Het kan bijna niet anders of hier zullen mooie dingen uit voortkomen.