Werken aan een goede, gemengde school

In de afgelopen week heb ik kennis gemaakt met Dick Haanraadts, directeur van de Joop Westerweelschool. Aanleiding was een ontmoeting van een paar maanden geleden met Degi ter Haar, één van de initiatiefnemers van het ouderinitiatief om van de Joop Westerweel weer een gemengde school te maken. Juist in De Baarsjes hebben dit soort initiatieven op andere scholen hun vruchten afgeworpen en nu komt het dus ook op deze school op gang.

Lopend over het schoolplein en door de gangen kon ik inderdaad maar één conclusie trekken: dit is geen witte en ook geen gemengde school. Dat het zover gekomen is heeft te maken met allerlei factoren, maar feit is dat de samenstelling van de wijk inmiddels al weer zo aan het veranderen is dat een gemengde school een veel betere afspiegeling van de Baarsjes-bevolking zou zijn.

Maar hoe bewerkstellig je dat? Uit het verhaal van Dick Haanraadts werd me wel duidelijk dat dit een zaak van lange adem is. Er is al heel veel geprobeerd, maar uiteindelijk hangt het gewoon toch van de beslissing van ouders af. En juist daarom is zo’n ouderinitiatief zo belangrijk, want in zo’n groep komen krachten vrij die van bovenaf niet zijn in te brengen. Dick is er dan ook maar wat blij mee.

Het was voor mij een leerzame ochtend, die me op allerlei manieren meer in het hart van onze wijk bracht. Ik ben onder de indruk van de goede moed waarmee mensen op en rond de school het beste voor hun kinderen zoeken. Wat zij daarin doen raakt naar mijn gevoel op heel veel punten aan het thema ‘Ruim baan voor gerechtigheid’ waar we ons dit jaar in de Jeruzalemkerk mee bezig houden. Gerechtigheid gaat in de Bijbel allereerst om ‘rechtzetten’ van alles wat scheefzit, ook in verhoudingen tussen mensen. Het gaat er om, dat mensen (kinderen) tot hun recht kunnen komen. Dat dingen in onze buurt zijn scheefgegroeid mag duidelijk zijn, maar dat hier iets aan te doen valt ook. Veel van wat ik hoorde duidde ik als ‘gerechtigheid in actie’.

Uiteraard hebben Dick en ik ook nog gesproken over de vraag wat we als kerk en school voor elkaar kunnen betekenen. Afgeronde conclusies leverde dat niet op, maar alleen al het feit dat we elkaar nu kennen is een mooie stap vooruit. Wie weet wat er nog uit voortkomt.

Francis of Assisi - Michael Curtiz (1961)

Ik had de dvd al een tijdje zien staan bij Fame (de winkel waar je voor je er binnen gaat eigenlijk moet bidden 'Leidt ons niet in verzoeking'; misschien -in het licht van deze film-  maar beter dat hij sluit), maar echt zin had ik er niet niet. Uiteindelijk heb ik hem meegenomen en vandaag, op de dag dat 11 vastgoedfraudeurs zware straffen tegen zich hoorden eisen heb ik hem gekeken. Het kostte even om er in te komen, want de film is vrij traag en de Technicolor kleuren geven de film een op het eerste gezicht een hoog 'Robin Hood met Errol Flynn'- gehalte. Regisseur Michael Curtiz (hij maakte ook het veel bekroonde Casablanca) maakte ook van deze film echter een overtuigend verhaal.
Het is het verhaal van een jonge zoon van een Italiaanse stoffenhandelaar in de 13e eeuw, die zou uitgroeien tot een van meest geliefde heiligen van de wereldgeschiedenis. Tijdens een veldtocht hoort hij een stem uit de hemel die hem roept tot een leven in gehoorzaamheid aan God. Franciscus moet wachten op God, tot deze zal zeggen wat hij doen moet. Al gaande de weg wordt zijn roeping duidelijk: hij moet Jezus volgen, samen met anderen, in een leven van nederigheid en armoede. De nieuwe orde die hij sticht krijgt een uiterst eenvoudige regel, bestaande uit drie woorden van Jezus waarin hij roept tot navolging en het verkopen van alle bezittingen om het te geven aan de armen. In eenvoudige gehoorzaamheid maakt Franciscus deze woorden tot leidraad van zijn leven.
Het valt niet mee om de kerkelijke autoriteiten te overtuigen van deze nieuwe regel (de paus is bang voor extremisme) en als de orde eenmaal gesticht is valt het niet mee de broeders bij het oorspronkelijke ideaal te houden (bij zijn afwezigheid geven ze het armoede-ideaal op en herschrijven ze de regel). Franciscus sterft te midden van een kleine groep getrouwen, nadat hij eerst de stigmata (de wonden van Christus) heeft ontvangen aan zijn handen en voeten.
Ik laat nu maar even in het midden of de film recht doet aan de historische feiten (ik denk in hoofdlijn wel), maar beperk me tot de vraag wat het verhaal van Franciscus voor vandaag betekent. Zoals ik al zei zag ik deze film op de dag dat een groep vastgoedfraudeurs veroordeeld werd tot flinke gevangenisstraffen. Een eerder had de rechter ongemeen hard en scherp geoordeeld over hun graaizucht en gewetenloze handelen, waarin ze een heel slecht voorbeeld hebben gegeven.
Tegen die achtergrond is het leven van Franciscus een indrukwekkend tegenbeeld: nederigheid en armoede als hoogste deugden. En ik realiseerde me eens te meer: de wereld heeft het voorbeeld van Franciscus hard nodig, vandaag. Hoe moeilijk het ook is dezelfde radicaliteit als Franciscus op te brengen  (er staan allerlei wetten in de weg en praktische bezwaren), zijn levenskeuze is een doorn in het vlees van de westerse beschaving die meer en meer op hebzucht is gebouwd en daar nu een hoge prijs voor gaat betalen. Om een uitweg te zoeken uit deze crisis hebben we het voorbeeld van Franciscus hard nodig. Een voorbeeld dat niet minder dan een venster is op Jezus, door wie hij zich geroepen wist. Deze film uit 1961 is een weliswaar enigszins verouderde maar nog steeds sprekende verbeelding van dit inspirerende levensverhaal. Toch blij dat ik hem gekocht heb.

Waltz with Bashir - Ari Folman

Hoe verwerkt een jongen van 19, die deelneemt aan de invasie in Zuid-Libanon, in 1982, de verschrikkingen waar hij getuige van is geweest? Ari Folman - hij was die jongen- komt er jaren later achter dat hij zich er niets meer van herinnert. Hij heeft simpelweg alles verdrongen. Maar een gesprek met een vriend, met wie hij toen in Libanon was, roept de eerste herinneringen bij hem wakker. Vanaf dat moment begint een zoektocht naar wat hij gezien moet hebben maar zich niet meer voor de geest kan halen. Stukje voor stukje, via het geheugen van de anderen, komen de beelden weer terug. En hij ontdekt dat hij er bij was, daar, op die vreselijke plek waar zoveel mannen, vrouwen en kinderen werden vermoord: Sabra en Sjatila. Het Israelische leger gaf rugdekking aan de christenen (falangisten genaamd) die wraak namen op de Palestijnen voor de moord op hun leider en idool, Bashir Gamayel. Deze militair zou president van Libanon worden, maar werd nog voor hij werd beedigd, vermoord vanwege zijn sympathieen voor Israel.
Maar hoe maak je een film van wat te gruwelijk was om te kunnen onthouden? Folman koos ervoor een animatiefilm te maken, waarbij hij beelden liet maken bij de geluidsopnames van de gesprekken met de getuigen die hij sprak. Het resultaat is overweldigend, hartverscheurend. Als kijker is het onmogelijk ooit nog te vergeten wat de de jonge Ari jarenlang moest verdringen. Het gebeuren Sabra en Sjatila was een vreselijke oorlogsmisdaad, gepleegd door christenen en toegestaan door de Israeli's, Ariel Sharon voorop. Wat daar gebeurde mag eenvoudig niet vergeten worden. Mede door deze onvergetelijke film zal dat niet zomaar gebeuren.