Stanley Hauerwas - Een robuuste kerk

(Leesimpressie bij het boek Een robuuste kerk van Stanley Hauerwas)



In de Jeruzalemkerk zijn we de afgelopen jaren volop bezig geweest met de vragen rondom missionair kerk-zijn in stad. We hadden het gevoel dat heel veel kernthema’s opnieuw doordacht en verwoord moesten worden en dus was ik volop op zoek naar inspirerende denkers en voorbeelden. Opvallend genoeg vond ik die toch vooral in het Engelse taalgebied. Tim Keller en het Redeemer-netwerk gaven veel te denken over kerk zijn in de stad, Dallas Willard opende mijn ogen voor discipelschap en karaktervorming,  Richard Foster en Robert Webber wezen de weg naar vroegkerkelijke bronnen van spiritualiteit en geestelijke vorming en Walter Brueggemann en Tom Wright reikten inspirerende bijbels-theologische kaders aan. Ik heb Hauerwas dus gelezen in bovenstaand rijtje en constateer allereerst dat er veel gemeenschappelijk thema’s zijn. Hoe eigenzinnig ook: Hauerwas maakt deel uit van een beweging van theologen die vanuit een scherp besef van de realiteit van de secularisatie en marginalisering van de kerk op zoek zijn naar de essentie van geloven en kerk zijn vandaag. Veel van wat hij schrijft over discipelschap, deugdethiek en karaktervorming en de betekenis van de gemeenschap was voor mij een bevestiging van wat ik bij anderen las en wat we inmiddels zelf in onze gemeente aan het beproeven zijn. Ik heb hem van harte toegevoegd aan de galerij van inspirerende denkers vandaag. In deze bijdrage noem ik twee punten waarin Hauerwas zich wat mij betreft onderscheidt.

De doorslaggevende betekenis van de gemeenschap

Eén van de eerste dingen die me opvielen was de enorme betekenis die Hauerwas toekent aan de gemeenschap van de gemeente. Van individualisme – ook van de gelovig piëtistische variant- moet hij niets hebben en die overtuiging doorgloeit werkelijk alles wat hij schrijft. Of het nu om discipelschap gaat, om geestelijke oefeningen en karaktervorming, om preken of om Bijbellezen: steeds is de gemeenschap van de gemeente noodzakelijk kader. Uit alles blijkt dat Hauerwas gelooft in de Bijbelse betekenis van de gemeenschap, maar altijd blijft dit geloof geworteld in de realiteit van het leven. Steeds klinkt het besef door dat ook de beste christelijke gemeenschap uit mensen bestaat en dat dit betekent dat er conflicten zullen zijn. Maar juist daarom is de gemeente de beste plek om deugden te oefenen en te groeien in een karakter naar het beeld van Christus. Het zijn precies deze noties waar ik de afgelopen paar jaar in de gemeenschap van onze stadsgemeente veel meer oog voor heb gekregen. In een stad waarin veel bewoners losgeslagen individuen zijn geworden is de christelijke gemeenschap een unieke oefenplek voor het leven.

Eigenzinniger en dwarser dan me lief is

Wat me echter vooral bijblijft bij Hauerwas is zijn pleidooi voor een kerk die zich vooral richt op de essentie van het Evangelie. Hauerwas is uiterst kritisch over pogingen om aansluiting te vinden bij universele en dus gedeelde waarden in de samenleving. Zijn niet te missen pleidooi aan het adres van de kerk is: houd je bij het grote verhaal van het Evangelie van Jezus Christus, leef daar naar, van harte en radicaal en laat dat de bijdrage zijn aan de maatschappij en de cultuur. Om eerlijk te zijn voelde ik me vooral op dat punt betrapt, want ik realiseerde me dat veel van onze missionaire initiatieven bewust of onbewust juist naar die aansluiting  zoeken. Hauerwas is dus veel dwarser en eigenzinniger dan me lief is en hij heeft daar goede Bijbelse papieren voor. Hij is ook in Nederland niet de eerste die dat roept –Van de Beek, Kennedy-  maar na het lezen van Hauerwas zou ons missionaire werk wel eens een accentsverschuiving kunnen meemaken. We gaan het zien.

(Eerder gepubliceerd in Kontekstueel, Tijdschrift voor gereformeerd belijden nu)